Lissabon, Portugal – “Zie je die twee oude mensen daar? Die hebben in de bak gezeten tijdens de dictatuur.” Sofia Lisboa wijst van achter haar biertap naar een bejaard stel: witte haren, gebogen houding. Een aantal Portugezen komt bewonderend om de tachtigers heen staan, en met de groep verdwijnen ze in de drukte op het festivalterrein. “Echt een stukje levende communistische geschiedenis”, zegt Lisboa trots, voor ze een reeks biertjes tapt voor een volgende bezoeker.

Ze staat bij de ingang van het festival Avante (‘Voorwaarts’), het jaarlijkse politieke feest van de Communistische Partij van Portugal (PCP) aan de rand van Lissabon, dat verworden is tot een bekend muziekfestival. Tienduizenden bezoekers, communisten én andere Portugezen, komen jaarlijks naar het festivalterrein om tussen wapperende vlaggen met hamer en sikkel en tekeningen van Lenin al dansend en drinkend een wild feest te bouwen.

Lees verder bij Trouw

Bilbao, Spanje – Met iedere spuit van de fonteintjes klinkt het gegil van kinderen. Ze kunnen er alles mee: hun hand boven de straal houden, elkaar nat spuiten, er tegenaan hangen. Maar vooral: flink afkoelen door helemaal kletsnat te worden. En precies dat is op deze augustusdag waarop het kwik boven de dertig graden uitstijgt geen overbodige luxe.

We zijn hier dan ook bij een zogeheten refugio climático, een klimaattoevluchtsoord, zoals de stad Bilbao er deze zomer ruim honderd in kaart heeft gebracht. Het zijn plekken waar je op verschillende manieren koelte kan vinden op warme dagen – binnen in een bibliotheek waar de airco aanstaat, in de schaduw van de bomen van een park, of zoals hier, in de nevel van de fonteinen op het plein naast het wereldberoemde Guggenheim-museum. Deze kaarten worden op verschillende plekken van de stad en via internet aangeboden, zodat bewoners overal de koelte weten te vinden.

Lees verder bij Trouw

Moros, Spanje – Al vanaf de snelweg A2 tussen Madrid en Zaragoza is de enorme impact van de brand duidelijk zichtbaar. Kilometers zwartgeblakerd landschap, met de verkoolde geraamtes van bomen. Zelfs de randen van het asfalt zijn zwart en de geur van houtvuur prikkelt in de neus. Zo gaat het door vanaf de afslag bij Ateca noordwaarts, langs een weggesmolten loods en zwartgeblakerde wegwijzerborden tot aan Moros: een plaatsje dat normaal gesproken idyllisch ligt tussen de heuvels van Aragón. Nu ligt het in een maanlandschap.

Hier woedde vorige week één van de vele branden die het Iberisch schiereiland van Catalonië tot in de Algarve in het zuiden van Portugal teisteren. Alleen in Spanje ging al 200.000 hectare in vlammen op: twee keer de Veluwe. Zoveel gebied verbrandde de afgelopen decennia niet eens in een heel jaar. En dan moet de notoir hete maand augustus nog komen.

Het driehonderd inwoners tellende Moros werd geëvacueerd door de brandweer, maar nu is het weer druk in de straatjes. Een groep vrijwilligers zet pakken drinken neer op een schoolpleintje, waarvandaan opruimwerkzaamheden worden georganiseerd. Twee vrouwen lopen met bezems en zakken vol schoonmaakmiddelen. Ze zijn nog maar net terug en het enige waarover ze kunnen praten is de brand.

Lees verder in Trouw

Noviercas, Spanje – Tussen zijn vingers breekt Armando Peréz de droge gerst open. De kafjes verwaaien vanuit de palm van zijn hand, waarna de graankorrels achterblijven. Peréz kijkt uit over de rij gerst die is overgebleven in het grotendeels geoogste veld. Het grotendeels geoogste gerstveld gaat verderop over in een tarweveld, daarna volgen zonnebloemen en mosterdzaad. Aan de horizon stenige hellingen van de lage bergen.

Het is de typische lappendeken van landbouwveldjes waaruit het Spaanse binnenland bestaat. Een golvend landschap van Mondriaan-­vakken dat alleen wordt onderbroken door plukjes huizen die een dorp als Noviercas vormen, vaak met een half vergane middeleeuwse kasteeltoren of kerk op het hoogste punt. Het is het deel van het land waar het leven bestaat uit trekkers die traag over landweggetjes rijden en dorpspleinen waar bejaarde bewoners op een bankje zitten.

Het zijn ook de plekken die leeglopen, door een gebrek aan werk en toekomstperspectief. Dus toen de vertegenwoordigers van Valle de Odieta hier begin 2016 aanklopten met de belofte van honderden arbeidsplaatsen, die volgens hen tot wel tweeduizend indirecte banen zouden zorgen, was het grootste deel van de 150 dorpsbewoners gelijk enthousiast.

Lees verder bij Trouw

Guarda, Portugal – ,,Neem je de flesjes water mee?” Vanuit de studio die ze klaarmaakt roept Manda den Elzen naar haar man, die handdoeken uit de voorraadruimte pakt. Het is een klusje dat de Nederlanders intussen geroutineerd doen voordat de nieuwe gasten komen: stofzuiger erdoorheen, schone lakens, glazen en water op de nachtkastjes. En dan is het verblijf klaar, met uitzicht op de olijfboomgaard en de Portugese vallei. Intussen lopen beneden tientallen schapen over het veld, terwijl vliegen loom op de zomerbries voorbij zeilen.

Het is inderdaad bijna het tv-programma Ik vertrek, zo grappen Den Elzen en haar partner Jasper Groenewegen over hun nieuwe verblijf in het Portugese binnenland. Ze verkochten hun huizen in Nederland en trokken naar Zuid-Europa om op een stuk land van achttien hectare een gastenverblijf op te zetten en olijfolie te maken. Dat ging van start met de bekende problemen: door een ontbrekende clausule in het contract maandenlang in onzekerheid wachten of de koop wel doorging, terwijl hun huizen in Nederland al verkocht waren. De bureaucratie in Portugal bleek stroperiger dan verwacht, maar uiteindelijk lukte alles.

Het verschil met een aflevering van het televisieprogramma zit hem in de reden voor vertrek. Kort gezegd wilden de 55-jarige Den Elzen en de 49-jarige Groenewegen weg vanwege de coronamaatregelen in Nederland. Ongevaccineerd en zeer kritisch op het overheidsbeleid, voelden zij zich er steeds minder thuis. Dus besloten ze hun langgekoesterde droom om ooit naar het zuiden van Europa te trekken voor een bed and breakfast vervroegd uit te voeren.

Lees verder bij Trouw

Ibiza, Spanje – Zodra Beth Hipwell de Ierse pub uitstapt, wankelt ze even en kijkt lachend naar haar blonde vriendinnen om. In plat Engels wuift ze een kerel weg die haar cocaïne wil verkopen. Gillend en lachend wankelt de groep Britten verder langs de kroegen van uitgaansstraat Santa Agnès, beter bekend als het West End. Verderop draagt een barmedewerker een laveloze geblondeerde dame weg, en een jongen schreeuwt lallend in zijn telefoon.

Welkom op Ibiza, het eiland waar alles kan en mag. Al sinds de hippies hier in de jaren zeventig naartoe trokken heeft het mediterrane eiland een naam als vrijplaats, waar een combinatie van baaien met pareltjes van stranden en wereldberoemde ruige discotheken feestgangers aantrekt. Op dit deel van het eiland, in het kustplaatsje Sant Antoni de Portmany, zijn dat voornamelijk Britten. In groepen trekken ze van club tot club, duidelijk herkenbaar aan hun kleding – of eigenlijk het gebrek daaraan.

“Dit eiland is praktisch overgenomen door Britten”, zegt de 27-jarige Hipwell lachend. Haar vriendinnen – geblondeerd en met zwarte nepwimpers, gekleed in korte rokjes en strakke topjes – zijn bij een fastfoodtent gestopt voor een vette wokhap. Een van de meisjes is zo dronken dat ze voorover met haar hoofd op tafel ligt. Het groepje is uit de Britse Midlands naar Ibiza gekomen voor een week vakantie, die ze doorbrengen rondom het uitgaansgebied. “Ik was hier nog nooit geweest, maar het heeft een naam in Engeland”, vertelt Hipwell. “Je moet een keer gaan. Wij Britten willen op vakantie gewoon zon en feest.”

Lees verder bij Trouw

Salgueiro da Lomba, Portugal – Met warme wind in het gezicht, hobbelend over zandwegen, rijden Bill Mauro en Marcus Laurence de berg achter hun huis op. Ze komen langs een dorpje waar de huizen op authentieke wijze van in elkaar gepast lokaal steen zijn gemaakt, twijfelen over een pad en gaan omhoog door tot de top. De beloning is een uitzicht: 360 graden van heuvels en bossen. Tevreden zetten zij de motoren van hun quads uit en doen hun helmen af.

Dit is hoe de twee Amerikanen hier in Portugal het liefste hun dagen doorbrengen. De omgeving verkennend, genietend van de vrijheid die hun nieuwe leven hen heeft gebracht. Hier, met de zoetkruidige geur van eucalyptusbossen in je neus, is het niet moeilijk hun migratie te begrijpen. Maar, zo vertellen de Amerikanen nu het motorgebrul heeft plaatsgemaakt voor fluitende vogels, zelf kunnen ze het soms nog maar amper begrijpen.

Lees verder bij Trouw

Góis, Portugal – Zodra je de auto uitstapt, ruik je gelijk die friszoete, kruidige geur. De eucalyptusbomen staan hier tot in de berm, herkenbaar aan hun typische sikkelvormige bladeren en de bast waar de lagen afbladderen. De vanuit Australië geïmporteerde boomsoort beslaat inmiddels in bosvorm grote delen van Portugal, vanaf hier in het noordelijke binnenland tot diep in het zuiden.

Het zijn bomen die snel groeien en daarmee grote opbrengst van houtpulp geven voor de productie van papier. Feitelijk zien we hier om ons heen de grondstof van het toiletpapier, karton en kantoorpapier van Europa, een markt die Portugal jaarlijks pakweg 4 miljard euro oplevert.

Maar wat snel groeit, brandt ook snel. Daarover weet brandweercommandant Fernando Gonçalves alles. Vandaag is hij in zijn brandweerpick-up naar het dorpje Monteira gereden – honderd inwoners – om voorlichting te geven. In 2017, toen hier vlakbij twee fikse bosbranden tegelijk woedden, raakten de autoriteiten volledig de grip op het vuur kwijt, doordat het zich door plotselinge rukwinden over grote stukken land verspreidde. De natuurlijke olie van de eucalyptus werkte daarbij alsof er benzine over het bos was gespoten.

Lees verder bij Trouw

Galicië, Spanje – Op het platteland is men conservatief, in de stad progressief. In de stad bestaan bubbels van inclusiviteit waarin iedereen zich vrij kan bewegen, op het platteland zijn het familietradities en religieuze normen die de boventoon voeren.

Dat zijn de eerste vooroordelen die je moet achterlaten zodra je de koeienboerderij van Marta Álvarez binnenstapt. En niet alleen omdat hier de muren in regenboogkleuren zijn geverfd en omdat Álvarez waarschijnlijk de bekendste lesbische boerin hier in het weelderig groene binnenland van Galicië is. Nee, omdat volgens Álvarez juist het idee van een conservatief platteland helemaal niet strookt met de werkelijkheid. Of in ieder geval niet zoals zij die heeft ervaren.

Lees verder bij Trouw